بهداشت معنوی؛ بنیاد هنر زندگی، یکی از جریان‌های عرفانی کاذب مهم دنیاست. این گروه به راهبری راوی شانکار به‌شدت مورد حمایت نهادهای سیاسی غربی بوده و رهبر آن روابط نزدیکی با دولت افراط‌گرای هندویی کشور هندوستان (موسوم به زعفرانی‌ها) دارد. مدتی است که فعالیت‌های این گروه در داخل کشور شدت گرفته و افرادی تحت عنوان طرح شارادا به دنبال ترویج آموزه‌های انحرافی این فرقه در ایران هستند. به همین مناسبت گزارش اجمالی از این گروه و بنیان‌گذار آن ارائه می‌شود.
معرفی اجمالی راوی شانکار
آقای یوگی راوی شانکار (Ravi Shankar) که معمولاً با عنوان شِری شِری راوی شانکار (Sri Sri Ravi Shankar) از آن یاد می‌شود. متولد 1956 در شهر پاپاناسام ایالت تامیل نادو از کشور هند است. وی با القاب دیگری همچون گورو جی (Guruji) و گورو دِو (Gurudev) نیز در بین مریدان خود شهرت دارد.
وی در سال 1974 لیسانس خود را در رشته علوم از دانشکده سنت جوزِف بنگلور دریافت نموده است. پس از فارغ‌التحصیلی با ماهاریشی ماهش (Maharishi Mahesh)، پایه‌گذار فرقه مدیتیشن متعالی (Transcendental Meditation) همراه شد و وی را در سفرهای متعددی همراهی نمود.
در اوایل دهه 80 میلادی، وی همچون سایر رهبران فرقه‌های نوپدید معنوی، مدعی شد که در یک الهام الهی، تکنیکی با عنوان سودِرشِن کِریا (Sudarshan Kriya) را دریافت نموده است. وی مدعی است این تکنیک با رهاسازی انسان‌ها از استرس‌های ذهنی، آنان را برای رسیدن به آرامش درونی کمک نموده و می‌توان صلح جهانی را برقرار نمود.
فعالیت اصلی راوی شانکار پس از تأسیس مرکزی با عنوان بنیاد هنر زندگی (The Art of Living) در سال 1981 آغاز می‌شود. رشد سریع این جنبش در ابتدای شکل‌گیری، در کشورهای غربی، بسیار قابل‌تأمل است؛ به‌گونه‌ای که تنها 3 سال پس از تأسیس و در سال 1983، اولین دوره‌های آموزشی-معنوی را در برخی کشورهای اروپایی برگزار می‌کند. هم‌اکنون این بنیاد با اهداف آموزشی و بشردوستانه در 152 کشور مراکزی را تأسیس نموده و روابط خوبی با نهادهای بین‌المللی ازجمله سازمان ملل دارد.
راوی شانکار در سال 1997 مرکزی خیریه با عنوان انجمن بین‌المللی ارزش‌های بشری (International Society for Human Values) را در ژنو تأسیس نموده است. ریاست این انجمن را هم‌اکنون در اختیار سپهبد آشوانی کومار (Lt. Gen. Ashwani Kumar)، از نیروهای بازنشسته ارتش هند در اختیار دارد. انتخاب یک بازنشسته ارتش هندوستان برای این سمت خود می‌تواند از نکات جالب توجه فعالیت‌های این نهاد باشد.
برخلاف ظاهرسازی‌های صورت گرفته از سوی وی که در دیدار با برخی رهبران شیعه هندوستان صورت گرفته است، فعالیت‌های وی کاملاً در مسیر اهداف جنبش‌های تروریستی افراط‌گرای هندوئیسمی است. در سال 2012، راوی شانکار، هنگام شرکت در مراسمی در شهر جیپور مرکز ایالت راجشتان هند، در سخنانی هشدارگونه ادعا کرد که برخی از مدارس دولتی هند دارای زمینه‌های رشد ایدئولوژی ناکسالیسم هستند.
ناکسالیسم (Naxalism) جنبشی از گروه‌های کمونیست مبارز در هند است که توسط هندوهای افراطی به‌عنوان تروریست شناسایی شده‌اند. جالب است بدانید که حامیان اصلی راوی شانکار شامل نارندرا مودی (نخست‌وزیر هند)، آمیت شاه (وزیر کشور هند) و رام نات کاویند (رئیس‌جمهور هند) در دولت افراط‌گرای بهاراتیا جانتا (BJP) هستند. این افراد به‌عنوان رهبران مقابله با گروه‌های کمونیستی در هند شناخته می‌شوند.
یکی دیگر از اظهارنظرهای جنجالی راوی شانکار که در راستای فشار بر مسلمانان به جهت صدور مجوز تخریب مسجد بابری انجام شد در مارس 2018 صورت گرفت. او با هشدار در مورد مسئله مسجد بابری که هندوهای افراطی آن را محل تولد رام (یکی از خدایان هندوئیسم) می‌دانند، گفت: «اگر مسئله معبد رام به زودی حل نشود، هند به سوریه تبدیل خواهد شد». این اظهارنظر راوی شانکار اعتراضات سیاسی را در هند در پی داشت ولی این هشدار غیرمستقیم وی به مسلمانان منجر به تخریب مسجد بابری و آغاز ساخت معبد رام در محل مسجد شد.
روابط با رژیم صهیونیستی
یکی از شعب برجسته بنیاد هنر زندگی در سال 2003 و با حضور شخص آقای راوی شانکار در سرزمین اشغالی قدس تأسیس شده است. وی در سال 2009 به دعوت شیمون پِرِز در کنفرانس ریاست‌جمهوری رژیم صهیونیستی شرکت نمود. فشار بر ایران و بی‌ثباتی در خاور‌میانه از موضوعات اصلی این کنفرانس بود. وی همچنین در این سفر، مصاحبه‌های متعددی نیز با برخی از شبکه‌های تلویزیونی مطرح اسرائیل داشته است.
راوی شانکار در کنار شیمون پرز
ازجمله اقدامات شعبه صهیونیستی بنیاد هنر زندگی، می‌توان به برنامه‌های آموزشی آن برای جوانان فلسطینی و صهیونیست اشاره کرد. این برنامه‌ها که در قالب دوره‌هایی با عنوان شکستن دیوارها برگزار می‌شود، به جوانان فلسطینی این‌گونه القاء می‌کند که ذهن خود را از خصومت‌های قبلی با صهیونیست‌ها پاک نموده و بدین ترتیب به آرامش درونی دست یابند.
شانکار همچنین همکاری‌های گسترده‌ای با برخی از مراکز مطرح در زمینه گفتگوی ادیان و ترویج عرفان یهودی در سرزمین‌های اشغالی دارد، که از آن جمله می‌توان به مرکز بین الادیانی الیاس و بنیاد بِنی باروخ اشاره نمود.
روابط با ایالات‌متحده
نقاط قابل‌تأمل دیگری از روابط راوی شانکار و بنیاد هنر زندگی با دولت‌های غربی را می‌توان در ارتباطات این فرد با دولت ایالات‌متحده جستجو کرد. شانکار، سه سال پس از برگزاری اولین دوره آموزشی خود در چندین شهر ایالات‌متحده در 1986، شعبه‌ای از بنیاد هنر زندگی را در ایالات‌متحده تأسیس نمود. این بنیاد ارتباطات خوبی با دولت آمریکا دارد. به نحوی که «جو بایدِن» معاون سابق رئیس‌جمهور ایالات‌متحده و رئیس‌جمهور فعلی این کشور، در جشن بیست و پنجمین سالگرد تأسیس بنیاد هنر زندگی در سال 2006، در این مرکز به ایراد سخنرانی پرداخت و از فعالیت‌های این مرکز، و شخص راوی شانکار تقدیر نمود.
پیام تبریک راوی شانکار به مناسبت انتخاب جو بایدن به سمت ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده در توئیتر
30 آوریل 2015، شانکار در مراسمی که به مناسبت روز جهانی یوگا در محل کنگره ایالات‌متحده برگزار شده بود، به ایراد سخنرانی پرداخت و کارگاهی آموزشی را نیز برای تعدادی از نمایندگان کنگره برگزار نمود.
وی همچنین در 21 آوریل 2016، به دعوت پارلمان اروپا به این مرکز سفر نمود و سخنرانی برای نمایندگان پارلمان اروپا داشته است.
نفوذ در کشورهای اسلامی
نکته قابل‌توجه در فعالیت سال‌های اخیر ایشان، نفوذ در کشورهای اسلامی، خصوصاً جوامع شیعی، است. وی تاکنون سفرهای متعددی به عراق و پاکستان داشته است.
اندکی پس از اشغال عراق توسط آمریکا در سال 2003، شعبه بنیاد هنر زندگی در این کشور تأسیس شد. مهم‌ترین برنامه این مرکز در عراق، انجام فعالیت‌های آموزشی گسترده، بر روی اقشار آسیب‌پذیر، خصوصاً زنان، بوده است. به نحوی که تنها 4 سال پس از تأسیس، 5000 نفر فارغ‌التحصیل دوره‌های آموزشی داشته است.
محتوای این دوره‌ها عمدتاً، ترویج باورهای هندویی با تأکید بر دست‌یابی به آرامش درونی و صلح با خود، جامعه و جهان بیان شده است. با توجه به این‌که عراق در آن دوران، سال‌های ابتدایی اشغال خود توسط آمریکائیان را سپری می‌نموده، مفاهیم مذکور قابل‌تأمل است.
شانکار در سال 2007 برای اولین بار به بغداد سفر نمود. در بدو ورود، وی با اسکورت نیروهای آمریکایی به منطقه موسوم به منطقه سبز برده شد و با نخست‌وزیر وقت عراق و برخی وزرای این کشور دیدارهایی داشته است. وی همچنین در این سفر برای 80 نفر از شخصیت‌های شیعه، سنی و کُرد سخنرانی داشته است. مضمون سخنرانی‌های وی در این سفر، تأکید بر آموزه‌های هندوئی، و تقدیر از مرام سیاسی افرادی همچون گاندی در مخالفت بدون خشونت بوده است. وی در سال 2008 سفر مجددی به عراق داشته است. هدف از این سفر کمک به بهبود روابط میان شیعیان و اهل سنت بیان شده است. همچنین در سال 2014، سفری به منطقه اربیل عراق، با هدف حمایت از ایزدی‌ها داشته است.
راوی شانکار چندین سفر به پاکستان نیز داشته و شعبه‌ای از بنیاد هنر زندگی را نیز در آنجا تأسیس نموده است. در مارس 2014 شعبه بنیاد هنر زندگی در اسلام‌آباد، موردحمله طالبان قرار گرفت و در آتش سوخت. وی در برخی اظهاراتش پس از این رویداد اعلام نمود، که من حاضرم با سران طالبان و حتی ابوبکر البغدادی، رهبر خود خوانده داعش، وارد مذاکرات برای صلح شوم.
هنر زندگی در ایران
در وب‌سایت رسمی این بنیاد، نمایندگی رسمی این بنیاد در ایران به نام مهناز حاج دایی، معرفی شده است. این فرد در قالب مجتمع یوگای خورشید در حال ترویج اندیشه‌های راوی شانکار در ایران است. در طول سال گروه‌های مختلفی جهت آموزش‌های معنوی به مرکز این فرقه در بنگلور هندوستان اعزام می شوند. تاکنون دو کتاب از شانکار به زبان فارسی ترجمه شده است.
پست تلگرامی مهناز حاج دایی در ارتباط وی با بنیاد هنر زندگی
یکی از فعالیت‌های رایج بنیاد هنر زندگی، ارائه خدمات به اقشار آسیب‌پذیر است. به همین مناسبت، گروهی از مریدان این فرقه در زلزله بم در سال 1382 به بهانه امدادرسانی به مردم بم، به ترویج مباحث هنر زندگی پرداخته و در کنار آن نیز وجهه مناسبی برای خود در کشور نمایش می‌دادند. در سال‌های اخیر تلاش‌هایی در حال انجام بود تا راوی شانکار سفری به ایران داشته باشد که با هوشیاری مراکز مربوطه تاکنون این پروژه ناکام مانده است.
آموزه‌های او توسط گروهی به نام «شارادا» در کشور در حال ترویج است. در کانال تلگرامی شارادا این مطالب از او نقل شده است:
«تمجید و ستایش من کافی نیست. من از ستایشتان، سپاس و قدردانی‌تان خرسند نیستم. مرا فقط روی صحنه، روی قربانگاه نگه ندارید، مرا در دلتان نگه دارید. فقط اگر مرا در دلتان جای دهید نیروی گورو را در خود به وجود می‌آورید».
