بهداشت معنوی؛ شبه‌جنبش‌های معنوی تأکید میکنند که دنیا برای ورود به عصر جدید نیاز به انرژی زنانه دارد. انرژی زنانه بر عشق، روابط انسانی، صلح و شادی اثر مثبت میگذارد و ورود به عصر جدید را سرعت میبخشد. دنیا تاکنون مردانه اداره شده است که تا این اندازه از تنفر و خشونت و اندوه رنج میبرد. اگر امور به دست زنان باشد و معنویتِ ناشی از روح زنانه گسترش یابد، جهان تغییر خواهد کرد.[1]
برخی از شبه‌جنبش‌های معنوی بر اساس اخلاق فمینیستی معتقدند که به یک نظام اخلاقی جدید برای اصلاح جهان نیاز داریم تا صلح، عشق، آرامش و شادی در جهان گسترش پیدا کند. اخلاق مردانه رأس‌الفضائل قوۀ غضبیه را شجاعت میداند، ولی اخلاق زنانه، رأس‌الفضائل قوۀ غضبیه را گذشت و بخشش میداند؛ همچنین اخلاق فمینیستی رأس‌الفضائل قوۀ شهویه را به‌جای عفت، عشق‌ورزی تعریف می‌کند.
نگرشهای فمینیستی به اخلاق که در شبه‌جنبش‌های معنوی شایع شده، به‌طورکلی اخلاق مردانه را اخلاق عدالت و اخلاق زنانه را بر محور اخلاق مراقبت[2] و محبت تعریف میکنند.[3] با چنین نظام اخلاقی میتوانیم مردم را برای زیستن در عصر جدید و بلکه ساختن عصر جدید توانمند سازیم. رویکرد فمینستی به اخلاق در شبه‌جنبش‌های معنوی با عشق و بخشش افراطی و حتی بخشش و همدلی با جنایتکاران و قاتلان همراه شده است.[4]
الهیات فمینیستی گام دیگری است که برخی از شبه‌جنبش‌های معنوی را به لایههای عمیقتر کشیده است. آن‌ها معتقدند که پرستش الهههای مؤنث بیشتر میتواند در پرورش خصلت‌های زنانه نظیر مهربانی، شادی و مراقبت مؤثر باشد.
الههها در اساطیر باستان معمولاً نمادی از باروری و سبب حاصلخیزی کشت و کار تصور میشدند؛ ازاین‌رو، برخی از الهی‌دانان فمینیست معنویت را به مسائل زیست‌محیطی پیوند زده و مدعی شده‌اند که پرستش الهۀ زمین (گایا) که در برخی از سنتهای معنوی گذشته وجود داشته، میتواند بر حفظ محیط زیست و تغییر رفتار ما با منابع طبیعی تأثیر بگذارد.[5]
گایا، الهه مادر زمین
خدای درون که اولین اصل مشترک شبه‌جنبش‌های معنوی است. بیشتر دارای خصلت‌های مؤنث است و الههها بهتر میتوانند نمادی از او باشند. خدایی که در درون ماست، در قلب ما جا دارد، به ما نزدیک است و عشق و مهربانی را تأیید می‌کند. خدای درون از طریق تمایلات و خواسته‌های درونی، ما را هدایت می‌کند و خواهان لذت و شادی ماست، به‌طوری‌که اگر هر کاری دلمان میخواهد انجام دهیم به خواست او عمل کرده و رضایتش را جلب کردهایم. نه تکلیفی دارد و نه تنبیهی. او ما را از جهنم و مجازات نمیترساند و به‌سوی تحقق توانمندیها و برآوردن خواسته‌هایمان تشویق می‌کند.
شبه‌جنبش‌های معنوی برای جا انداختن پندار خودشان یک دوقطبی الهیاتی درسته کرده و به‌صورت تحریف‌آمیزی خدای ادیان را توصیف میکنند. خدای ادیان پدر است که در آسمان‌هاست و از ما دور است و ما را با تکالیف دشوار میآزماید و در نهایت شعلههای سوزان دوزخ را برای مجازات انسان میافروزد. او خدایی خشمگین و ترسناک است که به خواسته‌های ما توجهی ندارد و از ما میخواهد تا برای رضایت او از لذت و شادی خود بگذریم.
شبه‌جنبش‌های معنوی با ارائۀ یک چهرۀ مشوش و غیرواقعی از خداوند، میکوشند چهرهای جذاب از خدایی که صفات متضاد با خدای ادیان دارد، ارائه دهند؛ درحالی‌که نه خدای ادیان خالی از محبت است و نه خدایان مؤنث نظیر کالی[6] و ایشتار در اسطورهها همواره مظهر عشق و مهربانی بودهاند.
کالی؛ الهه مونث هندوئیسم
توصیف شیطانگرایان از شیطان به‌عنوان نمادی از طبیعت و تمایلات بشری و دعوت به پیروی کردن از تمایلات و نداهای درونی کاملاً با توصیفی که شبه‌جنبش‌های معنوی دیگر از خدا ارائه میدهند، مطابق است. یکی نام آن را شیطان گذاشته و دیگری آن را خدای درون یا الهه می‌نامد؛ اما نه این خدا، خدایی است که ادیان معرفی کردهاند و نه آن شیطان موجودی است که خداوند نسبت به دشمنی او به انسان هشدار داده است.
بنابر اساطیر کتاب مقدس، شیطان راهنمای بشر به‌سوی درخت علم و آگاهی است، آدم و حوا با آگاهی میتوانستند به درخت زندگی و جاودانگی نیز دست یابند و برای همیشه در بهشت بمانند که خدا مانع آن‌ها شد و به همراه شیطان که خیرخواه آن‌ها بود، همه را از بهشت بیرون کرد.[7]
نکتۀ مهم در این افسانه نقش حوا در واسطه‌گری میان شیطان و جامعۀ بشری است که در آن زمان دو نفر بیشتر عضو نداشته است؛ اما به‌هرحال این حوا بود که توانست اشارات و الهامات شیطان را به‌سوی درخت آگاهی دریافت کند و در مسیر تکامل قرار بگیرد. در این مرحله از تاریخ هم با نقش‌آفرینی معنوی زنان و اعتماد به احساسات و الهامات درونی آن‌ها میتوانیم، به درخت جاودانگی رسیم و بهشت را در زمین برای خود بنا کنیم.[8]
بنابراین تکیه بر لطف و مهربانی و بخشش از ویژگیهایی است که شبه‌جنبش‌های معنوی روی آن تأکید زیادی دارند و دیگران را به داشتن این خصلتها برای رسیدن به رشد معنوی تشویق میکنند.
منابع:
[1]. ماریان ویلیامسون؛ ارزش زن. لوئیز هی؛ زنان خردمند نغمۀ افسردگی سر نمیدهند.
[2]. Care ethics.
[3]. رزماری تونگ؛ اخلاق فمینیستی.
[4]. اشو؛ ضربان قلب حقیقت مطلق (تفسیری از ایشاباش اوپانیشاد). دبی فورد؛ راز سایه.
[5]. رابرت سگال؛ راهنمای دین پژوهی؛ ص409. مارجوری ساشوکی؛ الهیات فمینیستی؛ ص192.
[6]. Kali.
[7]. سفر پیدایش، باب دوم و سوم.
[8]. نیل دونالد والش؛ ابداع زندگی میراث باربارا ماركس هابرد و آینده تو.
لینک‌های مرتبط:
